كدام تفكر از 70سال عبادت بهتر است
سلام
حتما شما هم این روایت را از امیر مؤمنان، حضرت علی علیه السلام شنیدهاید كه "تفكرُ ساعةٍ افضل من عبادة سبعین سنةٍ"، ساعتی اندیشیدن برتر از هفتاد سال عبادت است.
عبارات زیادی نزدیك به این مضمون از پیامبر اسلام و خاندانش برای ما به یادگار رسیده است كه خود این تعابیر نیازمند اندیشیدن و تعمق است كه چرا و چگونه ساعتی فكر بر عبادت چندین و چند ساله میچربد؟
در این نوشتار شما جواب این سوال را بر اساس چند كلام دیگر از اهل بیت كه به گونهای مفسرِ حدیث مورد بحث ماست خواهید یافت.
حسن بن صیقل مى گوید: از امام صادق (ع ) پرسیدم: مردم از پیامبر روایت مى كنند كه "اندیشیدن یك ساعت، بهتر از عبادت یك شب است" ، این چه اندیشهای است و چگونه باید فكر كرد؟
امام صادق (ع ) فرمود: هنگامى كه انسان از كنار خرابهای مىگذرد، بگوید: "آنها كه در تو سكونت داشتند، كجایند؟ آنها كه تو را ساختند كجایند؟ چرا سخن نمىگوئى؟ 1
با توجه این حدیث شریف میتوان فهمید كه، تفكری برتر از عبادت است كه موجب عبرت گرفتن و تعمق در احوال خود، و رابطهی با خداست، كه امام علیه السلام این مضمون را با طرح مصداقی بیان كردهاست.
آنچه گفتیم نیز به صراحت در روایات معصومین آمدهاست. چنانكه از امام صادق علیه السلام میخوانیم: " برترین عبادات، اندیشهی مدام در خداوند و قدرت اوست" 2
اسلام، آیینی است بنا شده بر پایههای استوار اندیشه. و عبادت، كه از منظر اسلام بسیار با اهمیت است، خود حاصل تفكری است كه اساس اعتقادِ انسان مسلمان است.
معمر ابن خلاد میگوید از امام رضا علیه السلام شنیدم كه فرمود: "عبادت به نماز و روزهی زیاد نیست، بلكه عبادت اندیشیدن در امر خداوند است! " 3
پر واضح است كه امام نماز و روزه را زیر سوال نبرده، كه خود و خاندانش، بزرگترین عابدان دهر بودند كه بیشترین صوم و صلاة را به پا داشتند، بلكه مغز عبادت را تفكر درباره خداوند دانستهاند، و اندكترین اثر این اندیشه میتوان این دانست كه فرد بداند چه كار میكند و برای چه و از برای كه می كند. و این اولین سوالی است كه برای خود شخص و كسی كه او را در حال عبادت میبیند پیش میآید.
میتوان نتیجه تفكر را در دو عنوان خلاصه كرد:
1- شناساندن خوبیها و تمیز میان خوب وبد
2- ایجاد انگیزه و كشش به سوی عمل به نیكیهای فهمیدهشده و گریز از بدیها
در روایتی از امیر مؤمنان، علی علیه السلام آمده است: تفكر شخص را به سوی خوبیها و عمل به آنها فرا میخواند. 4
و خلاصه ارزش تفكر تا بدانجاست كه خود از عبادتهای بسیار بزرگ و ارزشمند است كه هر كسی توفیق به جا آوردن آن را پیدا نمیكند.
متن روایات:
1- علی بن إبراهیم ، عن أبیه ، عن بعض أصحابه ، عن أبان ، عن الحسن الصیقل قال : سألت أبا عبد الله (علیه السلام) عما یروی الناس أن تفكر ساعة خیر من قیام لیلة، قلت: كیف یتفكر؟ قال: یمر بالخربة أو بالدار فیقول: أین ساكنوك، أین بانوك، ما [با] لك لا تتكلمین
2 - عدة من أصحابنا ، عن أحمد بن محمد بن خالد، عن أحمد بن محمد بن أبی نصر عن بعض رجاله، عن أبی عبد الله (علیه السلام) قال: أفضل العبادة إدمان التفكر فی الله و فی قدرته.
3 - محمد بن یحیى، عن أحمد بن محمد بن عیسى، عن معمر بن خلاد قال: سمعت أبا الحسن الرضا (علیه السلام) یقول: لیس العبادة كثرة الصلاة والصوم، إنما العبادة التفكر فی أمر الله عز و جل .
4 - محمد بن یحیى ، عن أحمد بن محمد ، عن إسماعیل بن سهل ، عن حماد . عن ربعی قال قال أبو عبد الله (علیه السلام) : قال أمیر المؤمنین (صلوات الله علیه) : [إن] التفكر یدعو إلى البر و العمل به .
حسین عسگری
سایت تبیان
ر.ك: اصول كافى، ج 2، ص 54، باب التفكر